Zgodnie z zapowiedzią ministra Adama Niedzielskiego na stronach Rządowego Centrum Legislacji 9 maja pojawił się zmieniony projekt ustawy o modernizacji i poprawie efektywności lecznictwa. Nowa wersja regulacji uwzględnia część uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji publicznych projektu. Co się zmienia?
Ustawa o modernizacji szpitali. Z czego wynika?
Proces wprowadzenia w obieg prawny nowej ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa rozpoczął się jeszcze w grudniu ub. roku. Projekt wywołał szereg komentarzy w środowisku medycznym oraz wśród zarządzających podmiotami leczniczymi, zwłaszcza publicznymi szpitalami, których na koniec roku 2020 było w Polsce 575. Skutkowało to wniesieniem ponad dwóch tysięcy uwag, co jest bliskie rekordu w całym procesie legislacji. W związku z tym, mimo zapowiedzi resortu zdrowia, ustawa nie została przyjęta w pierwszym kwartale br.Po co nowa ustawa? Jak uzasadniał rząd, podmioty szpitalne napotykają szereg bardzo istotnych czynników ograniczających ich prawidłowe funkcjonowanie.- Podstawowym zjawiskiem utrudniającym rozwój szpitali jest ich pogarszająca się sytuacja finansowa, przejawiająca się głównie rosnącym zadłużeniem. Nie bez wpływu na nią pozostanie również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2019 roku, sygn. akt K 4/17, który de facto ograniczył katalog źródeł finansowania szpitali funkcjonujących w formie spzoz – uzasadniał prawdoawca w grudniu ub. roku. – W znacznym stopniu utrudnia je również zjawisko tzw. „wielowładztwa”, tj. pełnienia wobec szpitali funkcji podmiotów nadzorujących przez wiele różnych jednostek, głównie samorządu terytorialnego. Występowanie wielu podmiotów nadzorujących odpowiadających za funkcjonowanie poszczególnych szpitali na danym terenie nie służy również zapewnieniu kompleksowości udzielania świadczeń zdrowotnych. Zauważalną i niekorzystną dla funkcjonowania szpitali jest także nieuzasadniona konkurencja pomiędzy tymi jednostkami o pacjentów, personel medyczny oraz zasoby materialne.
Fala uwag do pierwotnego projektu
Przypomnijmy, pierwotny projekt opublikowany w wykazie prac legislacyjnych Rzadu na początku grudnia ub. roku zakładał m.in. powołanie Agencji Rozwoju Szpitali, która ma być „odpowiedzialna za inicjowanie, wspieranie i monitorowanie procesów naprawczo – rozwojowych podmiotów szpitalnych oraz zapewnienie rozwoju sektora szpitalnictwa”. Ponadto ARS ma organizować i koordynować wspólne zakupy, a także świadczyć wsparcie finansowe, merytoryczne i eksperckie dla podmiotów szpitalnych. Proponowane rozwiązania legislacyjne mają pozwolić także na „uporządkowanie struktury świadczeniodawców (…) i koordynację świadczeń szpitalnych, a co za tym idzie brak dublowania oferowanych świadczeń i eliminację konieczności utrzymywania w części szpitali wykwalifikowanego personelu medycznego”. Poza tym przepisy mają „doprowadzić do efektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów kadrowych szpitali i nowoczesnej infrastruktury medycznej, a także do wzmocnienia kadry zarządzającej i popularyzacji nowoczesnych systemów, narzędzi i metod zarządzania w ochronie zdrowia, jak również certyfikacji umiejętności kadry zarządzającej”. Pierwotny projekt zakładał też kategoryzację szpitali. „Zaproponowane rozwiązania prawne mają umożliwić i wspierać modernizację oraz poprawę efektywności szpitalni” przez restrukturyzację zadłużenia oraz dokonanie ich ewaluacji i przypisanie do odpowiedniej kategorii, która będzie warunkowała działania rozwojowe i naprawcze jakie zostaną podjęte w poszczególnych podmiotach (od A dla szpitali w dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej po D, dla szpitali, wymagających pilnego wdrożenia działań naprawczo-rozwojowych, w których nowo tworzona agencja będzie mogła powoływać i odwoływać kierownika placówki).
Modernizacja szpitalnictwa: 16 najistotniejszych grup uwzględnionych uwag
Z podsumowania procesu konsultacji publicznych i opiniowania wynika, że zgłoszone zostały 1762 uwagi, w tym 252 o charakterze ogólnym. Uwzględnionych w całości zostało ponad 370 uwag, częściowo 275 uwag. Z kolei nieuwzględnionych uwag jest ponad 1100.
Najważniejsze grupy uwag uwzględnionych w nowym projekcie ustawy:
1. Powiązano procesy rozwojowe i postępowania naprawczo-rozwojowe w zakresie obowiązku dostosowania działalności podmiotu szpitalnego do lokalnych, regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych z finansowaniem z NFZ;
2. Podmiotem, który będzie miał decydujący wpływ na dostosowanie działalności podmiotu szpitalnego do lokalnych, regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych będzie Agencja Rozwoju Szpitali (brak rozproszenia decyzyjnego);
3. W opiniowanie planów rozwojowych i naprawczo-rozwojowych w zakresie obowiązku dostosowania działalności podmiotu szpitalnego do lokalnych i regionalnych potrzeb zdrowotnych oraz związanych z tym działań dostosowawczych włączono wojewodę;
4. Jeżeli plan naprawczo-rozwojowy będzie przewidywał restrukturyzację zatrudnienia (przy czym nie będzie to miało miejsca w przypadku każdego podmiotu) będzie musiało to zostać zaopiniowane przez związki zawodowe;
5. Środek ochronny w postaci ochrony przed egzekucją będzie ograniczony czasowo – do 12 miesięcy od dnia obwieszczenia o wszczęciu postępowania naprawczorozwojowego;
6. W ustawie o działalności leczniczej dopuszczono możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej przez związek jednostek samorządu terytorialnego (mechanizm współpracy podmiotów tworzących);
7. Agencja będzie udostępniała podmiotom szpitalnym i podmiotom nadzorującym dane wspomagające realizację obowiązku wzajemnej współpracy i umożliwiające sporządzenie planów;
8. W przypadku zmiany przez Agencję kierownika podmiotu szpitalnego kategorii D dopuszczono możliwość złożenia zażalenia do sądu;
9. Zwiększono wymagania konieczne do objęcia funkcji nadzorcy podmiotu szpitalnego będącego pracownikiem Agencji;
10. Zwiększono wymagania konieczne do objęcia stanowiska Prezesa Agencji Rozwoju Szpitali (ukończenie studiów podyplomowych MBA lub posiadanie stopnia naukowego doktora w wyszczególnionych dziedzinach);
11. Doprecyzowano zasady przeprowadzenia egzaminu uprawniającego do zajmowania stanowiska kierownika podmiotu szpitalnego;
12. Rozszerzono katalog przesłanek zwalniających z egzaminu uprawniającego do zajmowania stanowiska kierownika podmiotu szpitalnego – ukończenie studiów podyplomowych MBA (nie tylko te w ochronie zdrowia) realizowanych w wymiarze co najmniej 400 godzin dydaktycznych lub posiadanie stopnia naukowego doktora w wyszczególnionych dziedzinach;
13. Włączono Agencję w proces związany z IOWISZ i doprecyzowano, że inwestycje przewidziane w zatwierdzonym planie naprawczo-rozwojowym będą wyłączone z konieczności uzyskiwania opinii o celowości inwestycji;
14. Plan rozwojowy będzie opracowywany w porozumieniu z podmiotem nadzorującym;
15. Zrezygnowano z wyłączenia z sieci szpitali nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej;
16. Przyjęto rok 2019 jako podstawę określenia minimalnego udziału świadczeń zabiegowych przy kwalifikacji świadczeniodawców do sieci szpitali.
Czyje uwagi uwzględniono w nowym projekcie ustawy?
Dodajmy, że uwagi do projektu wniesione zostały m.in. przez: Centrum e-Zdrowia, dyrekorów szpitali powiatowych województwa podlaskiego, BFF Polska S.A., Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Połoznych, Biuro Programu SGH-WUM MBA w ochronie zdrowia, Federacja Przedsiębiorców Polskich, Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowy NSZZ Solidarność, Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Forum Pracodawców Północy, Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych, Naczelna Izba Lekarska, Instytut Strategie 2050, Grupa Nowy Szpital Holding S.A., Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowy NSZZ Solidarność, Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowy NSZZ Solidarność i Bank Gospodarstwa Krajowego.
Uwzględnione w całości uwagi pochodzą od m.in. przez Rzecznika Praw Pacjenta, Pracodawców RP, Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych, Polską Unię Szpitali Klinicznych, Unię Metropolii Polskich, Związek Województw RP, Konfederację Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski, Związek Województw RP, OPZZ, Pracodawców RP, Związek Powiatów Polskich, Ogólnopolski Związek Pracodawców Szpitali Powiatowych, SGH-WUM MBA w ochronie zdrowia, Śląski Związek Gmin i Powiatów, Naczelną Izba Pielęgniarek i Położnych, Województwo Pomorskie, Województwo Podlaskie, Prokuratorię Generalną RP i Sąd Okręgowy w Warszawie, kilka Związków Województw RP (m.in. Śląskiego i Opolskiego), Unię Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, Sąd Najwyższy, Radę Główną Instytutów Badawczych czy Federację Przedsiębiorców Polskich. Uwzględniono też w części uwagę ogólną osoby fizycznej.