Od 16 września 2025 r. zaczną obowiązywać nowe przepisy wprowadzające obowiązek sporządzania programów naprawczych przez podmioty lecznicze, które poniosą stratę netto przekraczającą 1% wartości swoich przychodów ogółem. To istotna zmiana wynikająca z ustawy z 5 sierpnia 2025 r. nowelizującej ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawę o działalności leczniczej.
Ekspert w dziedzinie zarządzania ochroną zdrowia, Piotr Magdziarz, partner zarządzający w Formedis Medical Management & Consulting, w artykule przygotowanym dla portalu Menedżer Zdrowia wyjaśnia, jak prawidłowo przygotować program naprawczy i dlaczego jego jakość będzie mieć kluczowe znaczenie.
Kiedy powstaje obowiązek sporządzenia programu naprawczego
- SPZOZ – gdy strata netto przekroczy 1% przychodów ogółem.
- Spółki kapitałowe z większościowym udziałem Skarbu Państwa, JST lub uczelni medycznej – gdy spełnią ten sam warunek (dotyczy sprawozdań za 2025 r. lub – jeśli rok obrotowy jest przesunięty – kończących się w 2026 r.).
Program naprawczy musi obejmować maksymalnie 3 kolejne lata i powstać:
- w przypadku SPZOZ – do 7 miesięcy od sporządzenia sprawozdania finansowego,
- w przypadku spółek – do 6 miesięcy od sporządzenia sprawozdania finansowego (czyli 3 miesiące od jego zatwierdzenia).
Ścieżka zatwierdzania programu
- Przygotowanie programu przez kierownika SPZOZ lub zarząd spółki.
- Przekazanie projektu do:
- dyrektora właściwego oddziału NFZ – w celu oceny prognoz przychodowych i działań naprawczych,
- właściwego wojewody – w celu oceny zgodności z mapą potrzeb zdrowotnych i planami transformacji,
- podmiotu tworzącego (lub odpowiednio: zgromadzenia wspólników / walnego zgromadzenia).
3. Opinia NFZ i wojewody w ciągu 14 dni – następnie uzupełnienie programu o ich uwagi.
4. Zatwierdzenie przez podmiot tworzący – w ciągu miesiąca (w przypadku JST w formie uchwały lub zarządzenia).
Zakres i zawartość programu naprawczego
Przed jego sporządzeniem konieczne jest przeprowadzenie szerokich analiz:
- efektywności funkcjonowania i zarządzania,
- ekonomicznych i finansowych,
- jakościowych i operacyjnych,
- dotyczących zasobów ludzkich,
- działalności leczniczej oraz poszczególnych jednostek i komórek organizacyjnych.
Sam program musi zawierać m.in.:
- wyniki powyższych analiz i sprawozdanie finansowe,
- ocenę dostosowania działalności do map potrzeb zdrowotnych i planów transformacji oraz działania dostosowawcze,
- propozycje współpracy lub konsolidacji z innymi podmiotami,
- działania podnoszące jakość świadczeń i efektywność zarządzania,
- działania optymalizacyjne i prognozy przychodowe,
- wskaźniki rezultatów,
- informacje o strukturze organizacyjnej jednostki objętej działaniami naprawczymi.
Program będzie sporządzany na specjalnym formularzu udostępnianym przez jednostkę podległą Ministrowi Zdrowia, a minister określi w rozporządzeniu szczegółowe zasady jego przygotowania, aktualizacji i przekazywania.
Obowiązki sprawozdawcze i aktualizacje
Kierownik SPZOZ lub zarząd spółki będą zobowiązani do:
- kwartalnych analiz realizacji programu i jego ewentualnej aktualizacji,
przekazywania:
- sprawozdań kwartalnych – do miesiąca po zakończeniu kwartału
- sprawozdań rocznych – do 3 miesięcy po zakończeniu roku,
- sprawozdania końcowego – do 3 miesięcy po zakończeniu okresu realizacji programu.
Jakość programu kluczowa dla przyszłości szpitala
Nowe regulacje podkreślają, że program naprawczy nie może być formalnością.
- Będzie analizowany nie tylko przez podmiot tworzący, ale także przez NFZ i wojewodów.
- W uzasadnionych przypadkach możliwe będzie zlecenie jego dodatkowej analizy przez AOTMiT.
- Rzetelne i realistyczne prognozy oraz skuteczne działania naprawcze będą warunkiem uzyskania zgody na wdrożenie programu i potencjalnego skorzystania z planowanych instrumentów oddłużeniowych BGK, które mają zamieniać dług szpitali na umarzalne kredyty (projekt przepisów ma pojawić się jesienią 2025 r.).
Podsumowanie
Wejście w życie nowych przepisów oznacza, że każdy podmiot leczniczy ponoszący stratę netto przekraczającą 1% przychodów będzie musiał przygotować kompleksowy program naprawczy oparty na analizach, realnych działaniach i mierzalnych wskaźnikach. Jakość i profesjonalizm w jego przygotowaniu staną się kluczowe – to od nich będzie zależeć nie tylko akceptacja programu przez instytucje nadzorujące, lecz także przyszła stabilność finansowa i możliwość oddłużenia szpitali.
📌 Artykuł opracowano na podstawie publikacji Piotra Magdziarza, partnera zarządzającego w Formedis Medical Management & Consulting, opublikowanej w portalu Menedżer Zdrowia.